Ψυχόδραμα Αθήνα: Τμήματα, ομάδες και πώς να ξεκινήσετε
Η Αθήνα φιλοξενεί μια ζωντανή κοινότητα ανθρώπων που δουλεύουν με το ψυχόδραμα. Από ολιγομελείς ομάδες με έμφαση στην προσωπική ανάπτυξη, μέχρι εκπαιδευτικά τμήματα για επαγγελματίες ψυχικής υγείας, η πόλη προσφέρει επιλογές για κάθε στάδιο και ανάγκη. Αν αναρωτιέστε τι είναι το ΨΥΧΟΔΡΑΜΑ, πώς λειτουργεί στην πράξη και πού θα βρείτε τμήματα στην Αθήνα ή online, θα βρείτε παρακάτω μια πρακτική, εμπειρική ξενάγηση με σαφή παραδείγματα, συχνές απορίες και ρεαλιστικές πληροφορίες για το κόστος, τη διαδικασία και τις ασκήσεις.
Τι είναι το ψυχόδραμα και πώς γεννήθηκε
Το ψυχόδραμα είναι μια βιωματική μορφή ψυχοθεραπείας που δημιουργήθηκε από τον Jacob Levy Moreno στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο Μορένο πίστευε ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν μόνο μέσα από τη συζήτηση, αλλά μέσα από την πράξη και τη δημιουργικότητα. Η σκηνή, ο ρόλος, η έκφραση με το σώμα και η επαφή με τη φαντασία γίνονται εργαλεία ψυχοθεραπείας. Αντί να περιγράφει κάποιος τα θέματα που τον απασχολούν, τα ζει επί σκηνής, με ασφάλεια, καθοδήγηση και σαφή δομή. Γι’ αυτό το ψυχόδραμα συχνά φέρνει αλλαγές που δύσκολα επιτυγχάνονται μόνο με λεκτικές παρεμβάσεις.
Αν με ρωτήσετε τι είναι το ψυχόδραμα σε μια πρόταση, θα πω: είναι ένας ζωντανός τρόπος να συναντήσεις τον εαυτό σου και τους άλλους, να ξαναγράψεις δύσκολα κομμάτια της ιστορίας σου και να δοκιμάσεις νέα μονοπάτια συμπεριφοράς, με τη δύναμη του ρόλου και της σχέσης. Σε ελληνικό πλαίσιο, έχει ρίζες που πάνε τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες πίσω, με αναγνωρισμένους ψυχοδράμα ψυχολόγους να δημιουργούν σταθερές σχολές, ομάδες και δίκτυα ΨΥΧΟΔΡΑΜΑ ΔΑΝΑΗ ΧΟΡΟΜΙΔΟΥ εποπτείας. Η ιστορία του ψυχοδράματος στην Ελλάδα έχει να επιδείξει συνέπεια, θεσμική παρουσία και εξελισσόμενη μεθοδολογία.
Πώς δουλεύει η διαδικασία, βήμα προς βήμα
Η ψυχόδραμα διαδικασία ακολουθεί συνήθως τρεις φάσεις. Η δομή μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με τον συντονιστή και το πλαίσιο, παραμένει όμως σταθερό το νήμα: ασφαλές ζέσταμα, δημιουργική δράση, προσγείωση και ενσωμάτωση.
Στην αρχή, το ζέσταμα. Η ομάδα μπαίνει σε ρυθμό, οι συμμετέχοντες αφήνουν πίσω τους τη μέρα, βρίσκουν τον τόνο, το σώμα ζωντανεύει. Απλές ασκήσεις κίνησης, επαφής με την αναπνοή, παιχνίδια με το χώρο και το βλέμμα βοηθούν να ανέβει η θερμοκρασία της ομάδας. Το ζέσταμα δεν είναι θέατρο, είναι ένα τελετουργικό συλλογικής παρουσίας που ανοίγει τον δρόμο για ουσιαστική δουλειά.
Έπειτα, η δράση. Κάποιος αναλαμβάνει ρόλο πρωταγωνιστή και φέρνει ένα ζήτημα που τον καίει. Μπορεί να πρόκειται για ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο σχέσεων, μια δυσκολία στη δουλειά, ένα πένθος, μια απόφαση που εκκρεμεί. Ό,τι φέρει, γίνεται υλικό σκηνής. Ο συντονιστής δημιουργεί πλαίσιο, προτείνει τεχνικές, οργανώνει τη ροή. Άλλοι συμμετέχοντες γίνονται βοηθητικοί εγώ, δηλαδή προσωρινά αναλαμβάνουν ρόλους προσώπων ή δυνάμεων που σχετίζονται με το βίωμα. Η δράση μπορεί να περιλαμβάνει ανασύνθεση μιας πραγματικής σκηνής ζωής, μια φανταστική συνομιλία με μέρος του εαυτού, μια επεξεργασία ενός μύθου ή συμβόλου που αγγίζει το θέμα.
Τέλος, το μοίρασμα. Η ομάδα αφήνει χώρο για λέξεις και συνδέσεις. Όσοι παρακολούθησαν προσφέρουν προσωπικά αντανακλαστικά, όχι ερμηνείες. Ο πρωταγωνιστής αφομοιώνει, καταγράφει, παίρνει ανάσες. Εδώ εδραιώνεται η μάθηση και διαχωρίζεται η σκηνή από την καθημερινότητα, ώστε το νέο που γεννήθηκε να μεταφερθεί στη ζωή χωρίς υπερδιέγερση ή σύγχυση.
Τεχνικές ψυχοδράματος και τι εξυπηρετούν
Στην πράξη, το ψυχόδραμα ψυχοθεραπεία πατάει σε συγκεκριμένα εργαλεία. Η αντιστροφή ρόλων αλλάζει οπτική: όταν παίρνεις τον ρόλο του άλλου, νιώθεις στο σώμα σου τι σημαίνει η θέση του. Αυτό αψηφά την άμυνα και ανοίγει την ενσυναίσθηση. Ο σωσίας προσθέτει τις λέξεις που λείπουν. Όταν διστάζεις να μιλήσεις, ο βοηθός στέκεται δίπλα και δίνει φωνή σε αυτό που φαίνεται να παλεύει να ειπωθεί. Ο καθρέφτης επιτρέπει να δεις τον εαυτό σου από απόσταση: άλλος αναπαριστά τη σκηνή σου και εσύ παρατηρείς. Συχνά αρκούν λίγα δευτερόλεπτα για να αντιληφθείς μοτίβα που δεν είχες ποτέ ονομάσει.
Σε ομάδες που δουλεύουν με ψυχόδραμα ψυχοκίνηση, η κίνηση γίνεται γλώσσα. Το σώμα μιλά, άλλοτε πιο καθαρά από τις λέξεις. Το περπάτημα στο χώρο, το σταμάτημα, οι αποστάσεις, τα βλέμματα, όλα χτίζουν μια χορογραφία νοήματος. Ειδικά σε περιπτώσεις όπου η σκέψη υπερλειτουργεί και τα συναισθήματα κλειδώνουν, η ψυχοκίνηση λυτρώνει, γιατί επιτρέπει εκφόρτιση, επαφή με το σώμα και ένα είδος σοφίας που δεν είναι μόνο γνωστική.
Ψυχόδραμα στην Αθήνα, σε ζωντανή σκηνή
Το Ψυχόδραμα Αθήνα λειτουργεί σε γειτονιές με εύκολη πρόσβαση στο μετρό ή στάθμευση, γιατί το πρακτικό κομμάτι έχει σημασία. Οι περισσότερες ομάδες τρέχουν βραδινές ώρες καθημερινές, ενώ αρκετά σεμινάρια ψυχοδράματος και κύκλοι γνωριμίας γίνονται Σαββατοκύριακα. Θα βρείτε ομαδικό ψυχόδραμα για ενήλικες, θεματικές ομάδες για σχέσεις, δημιουργικότητα, επαγγελματική ταυτότητα, καθώς και ομάδες εφήβων με προσαρμοσμένες ασκήσεις. Τα τμήματα ψυχοδράματος έρχονται σε κύκλους 8 έως 12 συναντήσεων, ή ως συνεχείς ετήσιες ομάδες με σταθερά μέλη, συχνά 10 έως 16 άτομα.
Οι χώροι μοιάζουν περισσότερο με στούντιο κίνησης παρά με κλασικό γραφείο. Χρειάζεται ελεύθερο πάτωμα, μαξιλάρια, αντικείμενα που γίνονται σύμβολα στη σκηνή. Οι ψυχοδράμα ψυχολόγοι που συντονίζουν έχουν πίσω τους πολυετή εκπαίδευση και εποπτεία. Ο τρόπος που κρατούν το πλαίσιο ξεχωρίζει: δεν υπάρχει τυχαία έκθεση, δεν υπάρχει θεατρική κριτική. Υπάρχει θεραπευτική σκηνή, με ζέσταμα, όρια, συνεχή αξιολόγηση της έντασης.
Ψυχόδραμα Online, πότε και πώς
Το ψυχόδραμα online είναι επιλογή για όσους ζουν μακριά, ταξιδεύουν συχνά ή έχουν περιορισμούς κινητικότητας. Δεν είναι απλά μια μεταφορά Zoom των ζωντανών ομάδων. Οι ασκήσεις προσαρμόζονται, το σώμα αξιοποιείται διαφορετικά, οι ρόλοι στήνονται με ό,τι υπάρχει στον χώρο του καθενός. Η εμπειρία δείχνει ότι λειτουργεί ικανοποιητικά όταν η ομάδα έχει ξεκάθαρους κανόνες: σταθερή κάμερα, ήσυχος χώρος, σεβασμός στα προσωπικά όρια. Το on line διευκολύνει ανθρώπους που δεν θα τολμούσαν να μπουν σε φυσικό χώρο. Από την άλλη, περιορίζει την απτική διάσταση και τη δυναμική του κοινού χώρου, στοιχεία που στο ψυχόδραμα συχνά απογειώνουν την εργασία.
Τι προσφέρει και σε ποιους ταιριάζει
Το ψυχόδραμα ψυχοθεραπεία δεν είναι πανάκεια, όμως αποδίδει καλά σε θέματα σχέσεων, αυτοεικόνας, άγχους, δημιουργικής έκφρασης και λήψης αποφάσεων. Όταν κάποιος κολλάει σε ένα δίλημμα και αναλύει χωρίς να κινείται, η σκηνή δίνει κατεύθυνση. Όταν υπάρχει εσωτερική σύγκρουση, η αντιστροφή ρόλων δημιουργεί διάλογο εκεί που υπήρχε μόνο μονόλογος. Επίσης βοηθά άτομα που ζουν έντονα στο σώμα τους, καλλιτέχνες ή επαγγελματίες που στηρίζονται στη σκηνική παρουσία, αλλά και ανθρώπους που έχουν κουραστεί από την καθαρά γνωστική προσέγγιση.
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου χρειάζεται προσοχή. Σε οξείες ψυχιατρικές συνθήκες, σοβαρή απορρύθμιση ή ενεργή χρήση ουσιών, η ομαδική σκηνή μπορεί να μην είναι ασφαλής χωρίς πρόσθετη δομή και υποστήριξη. Επίσης, άτομα που νιώθουν ακραία έκθεση μπροστά σε ομάδα ίσως χρειαστούν αρχικά ατομικές συνεδρίες, ώστε να χτιστεί εμπιστοσύνη πριν μπουν σε ομαδικό πλαίσιο.
Ασκήσεις που θα συναντήσετε
Στα σεμινάρια ψυχοδράματος στην Αθήνα, οι ασκήσεις κινούνται από πολύ ήπιες μέχρι πιο απαιτητικές. Η γραμμή είναι πάντα η ρύθμιση. Για παράδειγμα, μια ήπια άσκηση ζεστάματος μπορεί να ζητήσει να χαρτογραφήσετε τον χώρο: επιλέγετε μια γωνιά που νιώθετε ασφάλεια, μια που συμβολίζει πρόκληση, μια που συμβολίζει το μέλλον. Μετά, μοιράζεστε δύο φράσεις. Τίποτα θεατρικό, μόνο συνειδητοποίηση. Μια πιο δυνατή άσκηση θα μπορούσε να είναι μια σκηνή διαλόγου με το παρελθόν σας. Ο συντονιστής ζητά να στήσετε μια καρέκλα απέναντι και να καθίσετε εσείς απέναντι στον εαυτό σας των 15. Μιλάτε, και μετά γίνεται αντιστροφή ρόλων. Ακούτε τον δεκαπεντάχρονο να μιλά ως εσείς. Από αυτό το πέρασμα σπάνια βγαίνεις αδιάφορος.
Στις τεχνικές ψυχοδράματος με ψυχοκινητική εστίαση, μπορεί να δουλέψετε με ρυθμό και παύσεις. Να περπατάτε και στο άκουσμα της λέξης «όριο» να σταματά ο καθένας στο σημείο που το σώμα του διαλέγει. Κατόπιν, να παρατηρήσετε τι λέει αυτή η στάση. Το σώμα σχολιάζει, και συχνά λέει την αλήθεια πιο καθαρά.
Ο ρόλος του συντονιστή και της ομάδας
Η ποιότητα της εμπειρίας κρίνεται σε μεγάλο βαθμό από τον συντονιστή. Στην Αθήνα υπάρχουν καθιερωμένοι επαγγελματίες με μακρά διαδρομή, εποπτεία και εκπαίδευση στο ψυχόδραμα. Ορισμένοι ειδικεύονται σε ψυχοκίνηση, άλλοι έχουν ισχυρό υπόβαθρο στη συστημική σκέψη ή στην τραυματοκεντρική προσέγγιση. Η επιλογή δεν είναι θέμα φήμης μόνο, αλλά ταιριάσματος. Στα πρώτα λεπτά μιας συνάντησης νιώθεις αν υπάρχει εκείνος ο συνδυασμός σαφήνειας, ζεστασιάς και αυστηρότητας που χρειάζεται.
Η ομάδα λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής. Ο καθένας φέρνει κάτι διαφορετικό, και η συλλογική εμπειρία δημιουργεί καθρέφτες. Αυτό συμβαίνει συχνά σχεδόν μαγικά: ένας απλός ψίθυρος, ένα βλέμμα, μια αναπνοή συγχρονίζει ανθρώπους που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, αλλά μοιράζονται κοινές αγωνίες. Εκεί γεννιέται η ουσία του ομαδικού ψυχοδράματος.
Παραδείγματα από το πεδίο
Έχω δει λογιστή forty five ετών να απελευθερώνει λέξεις που δεν είπε ποτέ σε έναν πατέρα σκληρό και απόλυτο. Πέντε λεπτά ως πρωταγωνιστής, με σωσία να προσθέτει τις λέξεις που έμεναν κολλημένες στον λαιμό, άλλαξαν τον τρόπο που κοιτούσε τους υφιστάμενους του στο γραφείο. Έγινε πιο δίκαιος, λιγότερο τιμωρητικός, περισσότερο διαθέσιμος.
Σε ομάδα με έμφαση στο ψυχόδραμα ψυχοκίνηση, μια νεαρή ηθοποιός δούλεψε το άγχος της σκηνής μέσα από αλληλουχίες κίνησης και παύσεων. Δεν ειπώθηκε σχεδόν τίποτα μέχρι τη φάση του μοιράσματος. Όμως η σκηνική της παρουσία στις επόμενες πρόβες άλλαξε. Κρατούσε πιο σταθερά το σώμα της και έπαιρνε ανάσα πριν μιλήσει.
Σε μία άλλη περίπτωση, ένα ζευγάρι που συμμετείχε σε μικτή ομάδα, όχι ως επίσημη θεραπεία ζεύγους, κατάφερε να βάλει λέξεις σε μια βουβή σύγκρουση για την ανατροφή του παιδιού τους. Η αντιστροφή ρόλων βοήθησε τον έναν να ενσαρκώσει τον φόβο του άλλου, όχι να τον εξηγήσει. Ο διάλογος μετά είχε άλλη ποιότητα.
Ποια είναι τα τμήματα και οι διαδρομές μάθησης
Τα ΨΥΧΟΔΡΑΜΑ ΤΜΗΜΑΤΑ στην Αθήνα χωρίζονται χοντρικά σε τρεις κατηγορίες. Υπάρχουν ομάδες προσωπικής ανάπτυξης ανοιχτής ροής, κατάλληλες για όσους ξεκινούν ή επιστρέφουν μετά από διάλειμμα. Υπάρχουν σεμινάρια ψυχοδράματος θεματικά, συνήθως διήμερα ή μονοήμερα, για στόχευση σε συγκεκριμένο θέμα, όπως όρια, αυτοφροντίδα, δημιουργικότητα. Και υπάρχουν προγράμματα μακράς διάρκειας για Εκπαίδευση στο ψυχόδραμα, που απευθύνονται σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας, εκπαιδευτικούς, συμβούλους, καλλιτέχνες. Η εκπαίδευση συνήθως εκτείνεται σε three έως four έτη, με συνδυασμό θεωρίας, προσωπικής θεραπείας, πρακτικής, εποπτείας και αξιολόγησης.
Σε αυτό το περιβάλλον δραστηριοποιούνται επαγγελματίες με διακριτή υπογραφή. Ανάμεσά τους αναφέρονται συχνά ονόματα όπως η Δανάη Χορομίδου, με ομάδες και σεμινάρια που ενώνουν ψυχόδραμα και σωματικότητα. Το ΨΥΧΟΔΡΑΜΑ ΧΟΡΟΜΙΔΟΥ ή οι κύκλοι με την υπογραφή της Δανάης Χορομίδου έχουν γίνει γνωστοί σε κύκλους της Αθήνας για τη συνέπεια στο πλαίσιο, την καθαρότητα των παρεμβάσεων και την έμφαση στην ψυχοκίνηση, χωρίς να χάνεται η σκηνική ακρίβεια. Όταν βλέπετε τμήμα με σαφές ωρολόγιο, όρια συμμετοχής και ρεαλιστικές προσδοκίες, συνήθως βρίσκεστε σε καλά χέρια.
Πόσο κοστίζει και τι περιλαμβάνει
Το ψυχόδραμα κόστος στην Αθήνα ποικίλλει ανάλογα με τη διάρκεια, τον χώρο και τον συντονιστή. Για ομάδες γνωριμίας 2 ωρών μπορεί να δείτε τιμές από 15 έως 30 ευρώ. Σε μηνιαίες ομάδες 3 ωρών ανά συνάντηση, τα δίδακτρα συχνά κινούνται στα forty έως 70 ευρώ ανά συνάντηση, με δέσμευση κύκλου. Σε σεμινάρια Σαββατοκύριακου, το εύρος κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 90 και 180 ευρώ ανά άτομο, ανάλογα με την οργάνωση και τον αριθμό συμμετεχόντων. Η εκπαίδευση στο ψυχόδραμα έχει διαφορετική κλίμακα, με ετήσια δίδακτρα και διακριτά κόστη για προσωπική εργασία και εποπτεία. Καλό είναι να ρωτάτε για πακέτα, υποτροφίες ή μειωμένες τιμές για φοιτητές και ανέργους, όπου υπάρχουν.
Ρωτήστε επίσης τι περιλαμβάνει το κόστος. Υπάρχουν χώροι που παρέχουν έντυπο υλικό ή πρόσβαση σε διαδικτυακή κοινότητα ανάγνωσης, άλλοι προσφέρουν επιπλέον ατομικές συνεδρίες με μειωμένη τιμή για μέλη ομάδας. Η διαφάνεια εδώ προλαμβάνει παρεξηγήσεις και χτίζει εμπιστοσύνη.
Πώς να ξεκινήσετε χωρίς άγχος
Αν βρίσκεστε στο σημείο της αναζήτησης, κάντε πρώτα έναν μικρό εσωτερικό έλεγχο. Τι επιθυμείτε να κερδίσετε τους επόμενους τρεις μήνες; Μια πιο καθαρή εικόνα για ένα θέμα, σταθερή στήριξη, ή μια ισχυρή προώθηση σε έναν τομέα που έχει κολλήσει; Η απάντηση θα καθορίσει αν σας ταιριάζει ανοιχτή ομάδα, θεματικό σεμινάριο ή πιο προσωπική διαδρομή.
Στη συνέχεια, επικοινωνήστε με 2 έως 3 συντονιστές. Μην βασιστείτε μόνο στην επωνυμία ή στα κοινωνικά δίκτυα. Κάντε μια σύντομη τηλεφωνική συνομιλία ή ζητήστε μια γνωριμίας on line. Μέσα σε 10 λεπτά φαίνεται αν υπάρχει συντονισμός. Ρωτήστε για τη δομή, τις τεχνικές που προτιμά, τον τρόπο που διαχειρίζεται την ένταση, την πολιτική ακυρώσεων, την εμπειρία με θέματα σαν το δικό σας.
Δώστε στον εαυτό σας δύο με τρεις συναντήσεις πριν αποφασίσετε οριστικά. Η πρώτη επαφή μπορεί να είναι περίεργη, ειδικά αν δεν έχετε https://www.instagram.com/danaichoromidou_psychodrama/ δουλέψει ποτέ με σκηνή. Στη δεύτερη και τρίτη φορά θα δείτε πιο καθαρά αν το ψυχόδραμα στην πράξη σάς βοηθά.
Online ή δια ζώσης, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
Το δια ζώσης δίνει πλούσια γκάμα αισθητηριακής πληροφορίας, ισχυρή δυναμική ομάδας και τη φυσική αίσθηση του χώρου, κάτι που στο ψυχόδραμα κάνει διαφορά. Το on line εξοικονομεί χρόνο μετακινήσεων, κρατά συνδέσεις ακόμα και όταν είστε εκτός πόλης, και για πολλούς μειώνει το αρχικό άγχος έκθεσης. Ένα υβριδικό μοντέλο, όπου παρακολουθείτε δια ζώσης όταν μπορείτε και ενδιάμεσα συμμετέχετε διαδικτυακά, δουλεύει σε κάποιες ομάδες, αρκεί να είναι συμφωνημένο.
Πώς να αναγνωρίσετε ασφαλές και ποιοτικό πλαίσιο
Η ποιότητα φαίνεται στις λεπτομέρειες. Υπάρχει σαφές συμβόλαιο; Προστατεύονται τα προσωπικά δεδομένα; Υπάρχει χρόνος πλαισίωσης μετά τις δυνατές σκηνές; Ο συντονιστής ζητά συναίνεση πριν ανεβάσει την ένταση; Έχει τα εργαλεία να αποσυμπιέσει μια στιγμή που ξεφεύγει; Έχει εποπτεία; Αυτές οι ερωτήσεις δεν είναι τυπικές. Μια καλή ομάδα δεν φοβάται να απαντήσει.
Όταν βλέπω υπερβολικές υποσχέσεις, γρήγορα θαύματα, ή κουλτούρα που αποθαρρύνει τη διαφωνία, κρατάω απόσταση. Το ψυχόδραμα είναι ισχυρό, αλλά θέλει ταπεινότητα και υπομονή. Η αλλαγή έρχεται συχνά με μικρά βήματα, και αυτά τα βήματα αξίζουν, αρκεί να γίνονται με φροντίδα.
Η θέση της ψυχοκίνησης μέσα στο ψυχόδραμα
Η Ψυχόδραμα Ψυχοκίνηση δεν είναι ξεχωριστή σχολή, είναι προσανατολισμός. Όταν ο συντονιστής έχει εκπαιδευτεί να ακούει το σώμα, θα δώσει χώρο στην κίνηση, θα παρατηρήσει στάσεις, θα καλέσει τον πρωταγωνιστή να μετακινηθεί στο χώρο αντί να μιλήσει άλλες δέκα προτάσεις. Σε ένα παράδειγμα, μια γυναίκα που έλεγε ότι θέλει να βάλει όρια πήγε αυθόρμητα στη γωνιά του δωματίου. Η εικόνα αυτή έγινε ο χάρτης μας. Η μετακίνησή της προς το κέντρο, σιγά, με ενδιάμεσες στάσεις, έγινε η πρακτική. Όταν μετά μίλησε στο αφεντικό της, είχε ήδη βιώσει στο σώμα τι σημαίνει να στέκεται στο κέντρο της.
Εκπαίδευση στο ψυχόδραμα, για επαγγελματίες και μη
Αν σκέφτεστε Εκπαίδευση στο ψυχόδραμα, να ξέρετε ότι δεν πρόκειται για σεμινάριο Σαββατοκύριακου. Μιλάμε για πολυετή δέσμευση με θεωρητικό υπόβαθρο, βιωματική συμμετοχή, πρακτική άσκηση και εποπτεία. Τα προγράμματα στην Ελλάδα συνήθως ακολουθούν διεθνή πρότυπα, με προσυμφωνημένα κριτήρια ολοκλήρωσης. Οι υποψήφιοι που έρχονται από ψυχολογία, συμβουλευτική ή ψυχοθεραπευτικές σχολές έχουν ένα προβάδισμα, όμως η ποικιλία υπόβαθρων εμπλουτίζει την κοινότητα.
Σημαντικό: η προσωπική εργασία δεν είναι διακοσμητική. Χωρίς να έχεις ιδρώσει ο ίδιος πάνω στη σκηνή, δύσκολα θα κρατήσεις τον χώρο για τον άλλον. Γι’ αυτό και οι ώρες προσωπικής θεραπείας είναι προϋπόθεση. Αν δείτε πρόγραμμα που παρακάμπτει το κομμάτι αυτό, ξανασκεφτείτε το.
Πώς συνδυάζεται με άλλες προσεγγίσεις
Το ψυχόδραμα ταιριάζει καλά με συστημική, Gestalt, γνωσιακές παρεμβάσεις, τεχνικές mindfulness. Δεν χρειάζεται να επιλέξετε στρατόπεδο. Έχω δει θεραπευόμενους που δουλεύουν ατομικά σε γνωσιακό σχήμα να έρχονται στην ομάδα για να κάνουν πράξη όσα κατανοούν νοητικά. Το κάθισμα σε δύο καρέκλες δεν μπερδεύει, αρκεί οι επαγγελματίες σας να γνωρίζουν, με δική σας συναίνεση, τι κάνετε στο άλλο πλαίσιο.
Συχνές απορίες, με καθαρές απαντήσεις
Μήπως θα πρέπει να είμαι εξωστρεφής; Όχι. Χρειάζεται διάθεση για δοκιμή, όχι θεατρικότητα. Μπορείς να είσαι ήσυχος και να κάνεις βαθιά δουλειά.
Κι αν δεν θέλω να βγω πρωταγωνιστής; Στις περισσότερες ομάδες δεν υπάρχει υποχρέωση. Οι ρόλοι βοηθητικού εγώ και η παρατήρηση διδάσκουν πολλά.
Πόσο γρήγορα θα δω αλλαγή; Συνήθως μετά από three έως 6 συναντήσεις κάτι μετακινείται. Μετά τους τρεις μήνες, οι αλλαγές σταθεροποιούνται. Διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Θα χρειαστεί να μιλήσω για τραύμα; Μόνο αν εσύ το επιλέξεις και όταν υπάρχει αρκετή ασφάλεια. Η διαδικασία δεν πιέζει αποκαλύψεις. Η υγεία προηγείται της «θεατρικής» έντασης.
Πρακτικά βήματα για να μπείτε σήμερα
Επιλέξτε στόχο τριμήνου και διαθέσιμο χρόνο ανά εβδομάδα, για να ξέρετε αν ταιριάζει ομάδα, σεμινάριο ή ατομικό. Κάντε δύο επαφές: μια με ομάδα στην Αθήνα και μια για ψυχόδραμα online, ώστε να συγκρίνετε εμπειρία και πρακτικότητα. Ζητήστε ξεκάθαρη ενημέρωση για δομή, ψυχόδραμα διαδικασία, κόστος και πολιτική ακύρωσης. Αν υπάρχει αναφορά σε Δανάη Χορομίδου ή ανάλογους συντονιστές που σας ταιριάζουν, ρωτήστε για ημερομηνίες γνωριμίας.
Όταν το ψυχόδραμα γίνεται τρόπος ζωής
Κάποια στιγμή, αν μείνετε αρκετά, θα καταλάβετε ότι το ψυχόδραμα δεν είναι μόνο οι ώρες στην αίθουσα. Θα εκπαιδευτείτε να αναγνωρίζετε ρόλους στην καθημερινότητα. Στη δουλειά, αντί να τσακώνεστε με έναν «αντίπαλο», θα δείτε τον ρόλο που μοιράζεστε. Στο σπίτι, θα πιάσετε τον εαυτό σας να επιλέγει θέση θύματος ή σωτήρα και θα δοκιμάσετε άλλον ρόλο. Στις αποφάσεις, θα φέρετε μπροστά σας δύο καρέκλες και θα δώσετε φωνή στα δύο μέρη του εαυτού σας, χωρίς να τα συγχέετε. Αυτή η πρακτική δεν απαιτεί σκηνή, απαιτεί πρόθεση και λίγη σιωπή.
Η Αθήνα ως σκηνή, η Ελλάδα ως δίκτυο
Το Ψυχόδραμα Αθήνα ευνοείται από την πολιτισμική ιστορία της πόλης. Το θέατρο, οι πλατείες, η συνήθεια της συζήτησης δημιουργούν ζεστό έδαφος. Ωστόσο, το ψυχόδραμα Ελλάδα δεν περιορίζεται στην πρωτεύουσα. Υπάρχουν ομάδες σε Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Κρήτη, Ιωάννινα, και εκπαιδευτικά δίκτυα που ενώνουν επαγγελματίες με κοινό κώδικα και εποπτεία. Αν έρχεστε στην Αθήνα σποραδικά, μπορείτε να συνδυάσετε κύκλους εδώ με τακτική συμμετοχή στην πόλη σας.

Σημάδια προόδου που αξίζει να αναζητήσετε
Δεν είναι μόνο «νιώθω καλύτερα». Συχνά είναι κάτι απτό. Την ώρα του δύσκολου email δεν παγώνετε, αλλά ζητάτε χρόνο. Στη σύσκεψη λέτε τη διαφωνία σας χωρίς να υψώσετε τη φωνή. Στη σχέση σας δοκιμάζετε μια διαφορετική κίνηση, όπως να ζητήσετε αγκαλιά, χωρίς ειρωνεία. Αυτά είναι ψυχόδραμα παράδειγμα αλλαγής στην πράξη. Στο χαρτί φαίνονται μικρά, στη ζωή είναι τεράστια.
Πότε να αλλάξετε ομάδα ή συντονιστή
Αν μετά από 6 έως 8 συναντήσεις δεν νιώθετε ούτε μια μικρή μετατόπιση, αξίζει να επανεκτιμήσετε. Μπορεί να χρειάζεστε πιο σωματική προσέγγιση, ή αντίθετα, πιο δομημένη λεκτική επεξεργασία. Κάποιοι ανθίζουν με έντονη ψυχοκίνηση, άλλοι με περισσότερους διαλόγους. Δώστε ανατροφοδότηση στον συντονιστή. Αν δεν υπάρχει ανταπόκριση, αλλάξτε πλαίσιο χωρίς ενοχές. Το ζητούμενο δεν είναι να «ταιριάξετε» κάπου, αλλά να βρείτε το μέρος που σας μεγαλώνει.
Λίγα λόγια για την ηθική και την ευθύνη
Το ψυχόδραμα χρησιμοποιεί δυνάμεις που αγγίζουν βαθιά στρώματα εμπειρίας. Η ηθική δεν είναι λεπτομέρεια. Η συναίνεση, η εμπιστευτικότητα, η μη εκμετάλλευση σχέσεων, η σαφήνεια ρόλων είναι μη διαπραγματεύσιμα. Όσοι έχουν χτίσει ποιοτικά πλαίσια στην Αθήνα το γνωρίζουν και το υπηρετούν καθημερινά. Αν ακούσετε ιστορίες που σας ανησυχούν, ρωτήστε, ζητήστε παραπομπές, ενημερωθείτε. Υπάρχουν ενώσεις και δίκτυα που προσφέρουν πλαίσιο δεοντολογίας και παρακολούθησης, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.
Κλείνοντας τον κύκλο, ανοίγοντας τον επόμενο
Το ψυχόδραμα δεν ζητά να πιστέψετε. Ζητά να δοκιμάσετε. Αν νιώθετε ότι ήρθε η ώρα να σταματήσει ο φαύλος κύκλος της υπερανάλυσης, αν θέλετε να βάλετε το σώμα και τη φαντασία σας στην υπηρεσία της αλλαγής, τότε ένα τμήμα ψυχοδράματος στην Αθήνα μπορεί να είναι η πιο ρεαλιστική, γειωμένη αρχή. Αναζητήστε τους κατάλληλους ανθρώπους, κοιτάξτε τις ημερομηνίες, ρωτήστε για τη δομή, ζυγίστε το κόστος. Κρατήστε ένα σημειωματάριο, γιατί τα μικρά ευρήματα αξίζει να τα καταγράφετε. Και θυμηθείτε κάτι απλό: στην σκηνή του ψυχοδράματος δεν παίζετε έναν ρόλο για να κρύψετε ποιος είστε. Παίζετε ρόλους για να πλησιάσετε περισσότερο σε αυτόν που είστε, σε αυτόν που θέλετε να γίνετε. Με αυτή τη διάθεση, η Αθήνα έχει πολλές πόρτες να σας ανοίξει.
Δανάη Χορομίδου, Ψυχολόγος, Ψυχοκίνηση, Κέντρο Ψυχοδράματος και Προσωπικής Ανάπτυξης Psychologist in Agia Paraskevi Patriarchou Grigoriou E 4, Ag. Paraskevi 153 41 21 5515 9120